Η εισήγηση της Έλλης Νικολάου, αγωνίστριας της ΕΠΟΝ και μάρτυρας στην ταινία της Αλίντας Δημητρίου “Πουλιά στο Βάλτο” στην εκδήλωση που διοργάνωσε το Φύλο Συκής “Οι γυναίκες στον αντιφασιστικό αγώνα, τότε και τώρα” 

της Έλλης Νικολάου

Δεν είναι κοντά μας η Αλίντα. Δεν θα ξανακούσουμε τη φωνή της (αυτή την χαρακτηριστική φωνή) να μας λέει: «..και μετά τι έγινε;», πότε ξαφνιασμένη γι’ αυτά τα τραγικά που άκουγε από το στόμα κάποιας από μας, τις ατέλειωτες ώρες κοντά μας, και πότε αμίλητη, συγκλονισμένη.

Ήταν όνειρο ζωής αυτό που πραγματοποίησε, τα τρία ντοκιμαντέρ που το καθένα αναφέρεται σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Πόλεμος, Κατοχή, Πείνα, Αντίσταση και μετά Εμφύλιος, σκοτωμοί άδικοι και ακατανόητοι, εξορίες, φυλακές, όλα τα δεινά της πατρίδας μας, περάσανε από της δικής μας γενιάς τις πλάτες!

Δεν γλύτωσε κανένας αντιστασιακός. Η δράση σου στην Εθνική Αντίσταση, στην ΕΠΟΝ, στο ΕΑΜ ήταν ενοχοποιητικό στοιχείο για να σε πιάσουν και να σε περάσουν από στρατοδικείο, να σε στείλουν φυλακή, να σε βασανίσουν, να σε σκοτώσουν.

Στη δική μας γενιά έλαχε η μοίρα να συμπέσουν κατά τρόπο συγκλονιστικό τα χρόνια της νεανικής μας ζωής σε μια παγκόσμια ιστορική στιγμή. Τη ζήσαμε και δεν μετανιώσαμε γι’ αυτό. Σκοτώσαμε ή μάλλον θάψαμε τα όνειρά μας και αποπροσανατολίστηκε η ζωή μας. Ακολούθησα αυτό τον δρόμο και δεν μετάνιωσα∙  θα «ξαναπορευόμουν αν ήταν να ξαναπορευτώ» όπως γράφει σ’ένα ποίημά  του ο Αραγκόν.

Δέκα χρόνια σχεδόν 1946-56 που έφευγε και η τελευταία γυναίκα από τον Άη Στρατή. Ήμουν κι εγώ μία από αυτές. Το στρατόπεδο βέβαια δεν έκλεισε, διατηρήθηκε κάποια χρόνια ακόμη σαν μπαμπούλας για όλους μας.

Δήλωση ή εξορία: το δίλημμα.

Ικαρία, Χίος, Τρίκερι, Μακρόνησος, πάλι Τρίκερι, Άη Στράτη το τέλος. Αυτά τα νησιά ήταν το σπίτι μας για δέκα σχεδόν χρόνια.

Στο Μακρονήσι αυτά που ζήσαμε δεν λέγονται με δυο λόγια. Είναι αποτυπωμένα στο κορμί και την ψυχή της κάθε μιας μας. Τα λόγια του Ιωαννίδη «εδώ δεν ήρθατε για να ζήσετε αλλά για να πεθάνετε όλες». Αυτός ήταν ο σκοπός τους, αλλά δεν τους κάναμε τη χάρη… όμως.

Κουβαλάμε τραύματα και αναμνήσεις που στοιχειώνουν τη ζωή μας. Επιζήσαμε γιατί τόχαμε βάλει στόχο ζωής, ενάντια σε όλες τις στερήσεις, τον πόνο, σωματικό και ψυχικό. Χάσαμε ανθρώπους αγαπημένους, διαλύθηκαν οικογένειες, πόνεσαν παιδιά που βρέθηκαν στον δρόμο γιατί η μάνα ήταν εξορία και ο πατέρας φυλακή. Αυτά τα παιδιά δεν έχουν μιλήσει ακόμα. Και ήρθε αυτή η μέρα που τόσα χρόνια περιμέναμε, για να βρεθούμε η κάθε μια σε μια πόλη που ήταν δύσκολο, για πολλές, να επιβιώσει. Επιβιώσαμε, όμως, γιατί είχαμε μάθει να παλεύουμε.

Αγωνίστρια της ζωής και συ, Αλίντα, κοντά στους αδύναμους και καταφρονεμένους της γης, έψαχνες να βρεις φωνές να τις ενώσεις με τη δική σου. Μας βρήκες ψάχνοντας χρόνια ατελείωτα από πόλη σε χωριό. Εμάς! Γυναίκα κι εσύ έδωσες λόγο στη Γυναίκα της Ελλάδας που άφησε την κουζίνα και τη ζεστασιά του σπιτιού και βγήκε στους δρόμους φωνάζοντας για λευτεριά και για ένα κόσμο καλύτερο!

Η λευτεριά ήρθε αλλά ο κόσμος που γι’ αυτόν παλεύαμε δεν φάνηκε ακόμα.

Η γενιά μας χρόνια προσπαθούσε να ξεχάσει την πείνα και τους σκελετούς που περπατούσαν στους δρόμους της Αθήνας, γυρεύοντας κάτι για να φάνε. Και τώρα εμείς αυτά πάλι βλέπουμε, τους καινούριους πεινασμένους να ψάχνουν στους κάδους για φαΐ. Τότε ήταν ο κατακτητής με τους συνεργάτες του, που κανένας δεν τιμωρήθηκε. Τώρα ποιοι είναι; Χάθηκαν όλες οι κατακτήσεις που η γενιά μας και η γενιά των γονιών μας είχε με αίμα κερδίσει. Τώρα μέσα από τους δικούς τους δρόμους αυτή η γενιά, τα παιδιά μας πρέπει να κερδίσουν αυτά που χάθηκαν κι αυτά που τους χρωστά κάθε κοινωνία που γι’ αυτήν δίνουν και τη ζωή τους. Άλλος δρόμος δεν υπάρχει. Είναι γι’ αυτούς ο πιο δύσκολος κι ο πιο οδυνηρός. Για τους καινούριους αγώνες ας είναι και η δικιά μας φωνή και τα δικά μας βήματα να κάνουν τα δικά τους πιο στέρεα.

Και θα τελειώσω με δυο λόγια από τους στίχους του Λειβαδίτη (Αθανασία):

Οι παλιοί σύντροφοι δεν πέθαναν αλλά κατοικούν τώρα στο βάθος των δρόμων,

Όποιον κι αν πάρεις θα τους συναντήσεις.

Εσύ, Αλίντα, δείχνεις αυτόν τον δρόμο και θα τον δείχνεις σε όλες τις γενιές που θα διαδέχεται η μια την άλλη.

Σ’ ευχαριστούμε, θα σε θυμόμαστε κι εμείς όσο ζούμε.

Και στον σύντροφό σου, ας είναι και γι’ αυτόν όλα αυτά που ζήσατε μαζί η καλύτερη συντροφιά για τις μοναχικές ώρες της ζωής του.

 

Περισσότερα

Οι γυναίκες στον αντιφασιστικό αγώνα, τότε και τώρα