της Βαγγελιώς Σουμέλη
Σε μια επιχείρηση-σκούπα της Αστυνομίας συλλαμβάνονται μαζικά γυναίκες, τοξικομανείς και εκδιδόμενες. Η Νατάλια οδηγείται στην Ελένη, μία αστυνομικό ανακρίτρια. Το έργο εκτυλίσσεται μέσα σε ένα βράδυ.
Η ομάδα ChameleoN συστάθηκε το Μάιο του 2014 και η Kiska είναι το πρώτο τους έργο. Εμπνευσμένη από τη δίωξη και διαπόμπευση οροθετικών γυναικών τον Μάιο του 2012, η παράσταση είναι ένα divised project, βασισμένο σε έρευνα, μαρτυρίες και αυτοσχεδιασμούς, με άξονα τον κοινωνικό και πολιτικό ρατσισμό απέναντι στον αδύναμο άνθρωπο. Πώς η εξουσία τρέφεται σε περιόδους κρίσεις από την αδυναμία συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων; Τι ρόλο παίζουν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης; Ποιος είναι τελικά ο εξουσιαστής και ποιος ο εξουσιαζόμενος;
Η ομάδα κινούμενη στα πλαίσια του μαγικού ρεαλισμού θα επιχειρήσει ν’ αναδείξει μία κοινωνική πραγματικότητα κρυμμένη κάτω από το χαλί.
Το Φύλο Συκής βρέθηκε στις πρόβες του έργου και είχε τη χαρά να περάσει λίγο χρόνο μαζί με τρεις συν-δημιουργούς της παράστασης, τη σκηνοθέτρια Ηλιάνα Μαυρομάτη και τις ηθοποιούς Μαρία Γίτσα και Κάλλι Μαυρομάτη. Λόγω επαγγελματικών υποχρεώσεων η Φαίδρα Σούτου που έχει αναλάβει την κινησιολογία της παράστασης δεν κατάφερε να μείνει στην παρέα. Φεύγοντας μας είπε ότι αυτό που προσπαθεί να καταφέρει μέσα από την κινησιολογία είναι ν’ απαλύνει τις κινήσεις ακραίων ηρώων, σε ακραίες καταστάσεις.
Πώς προέκυψε η δημιουργία της ομάδας;
Ηλιάνα: Γνωριστήκαμε σ’ ένα στούντιο υποκριτικής, στο στούντιο ΝΑΜΑ στο Επί Κολωνώ με δασκάλα την Ελένη Σκότη, δουλεύαμε πάνω στη φόρμα του ρεαλισμού, το σύστημα Στανισλάφσκι. Αυτή ήταν η αρχή για την κοινή μας πορεία. Μέσα από την εμπειρία της αυτό οντισιόνανακαλύψαμε ότι έχουμε κοινή αισθητική και αντίληψη στην υποκριτική και το θέατρο.
Κάλλι: Ήταν πολύ σημαντικό ότι μπορούσαμε να λειτουργήσουμε και σ’ ένα πιο καθημερινό και προσωπικό επίπεδο, να πούμε ανέκδοτα και να γελάσουμε μεταξύ μας, να πιούμε μια μπύρα.
Είσαστε μια αμιγώς γυναικεία ομάδα ή έχετε και άντρες στην παρέα;
Ηλιάνα: Δεν θα έλεγα ότι είμαστε μία αμιγώς γυναικεία ομάδα, υπάρχουνε και άντρες. Ο Γιώργος Καλόξυλος που ήταν επίσης μαθητής στο στούντιο ΝΑΜΑ και ο Λάμπης, ο σκύλος μου, ο οποίος είναι παρών σε όλες τις πρόβες και τη δημιουργία της παράστασης.
Κάνετε όμως γυναικείο θέατρο;
Κάλλι: Θέατρο που ν’ αφορά αποκλειστικά τη γυναίκα, όχι. Η συγκεκριμένη παράσταση θα μπορούσε να χαρακτηριστεί φεμινιστική αλλά δεν χαρακτηρίζεται. Όταν γράφαμε το κείμενο υπήρχαν κομμάτια τα οποία ήταν καταιγιστικά, θα μπορούσε κάποιος να χαρακτηρίσει το κείμενο ως φεμινιστικό μανιφέστο. Αυτά τα κομμάτια κόπηκαν. Το θέμα δεν ήταν ν’ αποδείξουμε ότι ναι, εμείς είμαστε οι αδύναμες γυναίκες που βαλλόμαστε από τους άντρες. Θέλαμε να το γενικεύσουμε, να δείξουμε ότι ο εχθρός μας είναι η ίδια η εξουσία και όχι η μάχη των φύλων και συγκεκριμένα του άντρα και της γυναίκας.
Ηλιάνα: Η ιστορία εμπλέκει δυο γυναίκες. Με αυτή την έννοια, το φύλο παίζει σημαντικό ρόλο στη συγκεκριμένη ιστορία και όχι μόνο στη δική μας ιστορία όπως τη δημιουργούμε στο θέατρο αλλά και στην πραγματικότητα. Σ’ αυτό που έγινε, το θέμα της γυναίκας ήταν πολύ κεντρικό. Παρόλα αυτά, εμείς προσπαθούμε να επικεντρωθούμε στις σχέσεις εξουσίας που δημιουργούνται κοινωνικά, στα προβλήματα εκφασισμού της κοινωνίας, κατάχρησης εξουσίας, στοχοποίησης αδύναμων κοινωνικών ομάδων σε περιόδους κρίσης, αυτά είναι τα κεντρικά θέματα που μας απασχολούν.
Μαρία: Σίγουρα δεν είναι τυχαίο το φύλο που στοχοποιήθηκε, το γεγονός ότι ήταν γυναίκες κάτι λέει. Η εξουσία ωστόσο σαν εξουσία και ο τρόπος με τον οποίο τη διαχειρίζεται ο εκάστοτε εξουσιαστής δεν νομίζω ότι έχει να κάνει μόνο με το φύλο αλλά με τον άνθρωπο γενικότερα.
Ο εκφασισμός της κοινωνίας και η εξουσία όμως έχουν συνήθως πρόσωπο αντρικό.
Ηλιάνα: Συνήθως ναι, με την έννοια ότι ζούμε σε μία κοινωνία που είναι αρκετά φαλλοκρατική.
Στόχος δηλαδή είναι να κάνετε πολιτικό θέατρο;
Ηλιάνα: Κυρίως ναι, πολιτικό και κοινωνικό θέατρο.
Διαλέγετε να κάνετε το ντεμπούτο σας μ’ ένα έργο που το γράφετε οι ίδιες και το συν-δημιουργείτε, χρησιμοποιώντας πολλά στοιχεία αυτοσχεδιασμού. Πώς έγινε η επιλογή του θέματος;
Ηλιάνα: Το θέμα ήταν αυτό που μας έφερε τελικά κοντά και μας έκανε να πάρουμε την απόφαση να δουλέψουμε μαζί. Υπήρχε η πρόθεση πολλούς μήνες πριν αλλά το θέμα υπήρξε το κίνητρο να μπούμε σ’ όλη αυτή τη διαδικασία, σ’ όλη αυτή την τρέλα. Γιατί είναι τρέλα να προσπαθείς να κάνεις μια παράσταση από το πουθενά, χωρίς καμία οικονομική υποστήριξη, χωρίς παραγωγό, χωρίς προώθηση, χωρίς όλο αυτό το κατεστημένο θεατρικό σύστημα που κυριαρχεί.
Μαρία: Συμφωνώ ότι δεν είναι καθόλου τυχαία η επιλογή του θέματος. Είμαστε γυναίκες και σαν γυναίκες μας επηρέασε αυτή η ιστορία και σαφώς θεωρώ ότι μπορούμε να κατανοήσουμε καλύτερα ή να μας προκαλέσει μεγαλύτερο ενδιαφέρον η ιστορία μιας άλλης γυναίκας, όπου εν δυνάμει θα μπορούσαμε να ήμασταν στη θέση της. Το θέμα από μόνο του έχει μια σκληρότητα και αυτή η σκληρότητα προσωποποιείται στη γυναίκα. Δεν γινόταν να μας αφήσει αδιάφορες.
Κάλλι: Σε αυτή την παράσταση συμβαίνει το εξής, τώρα το συνειδητοποιώ. Οι γυναίκες μέσα και έξω από τον κύκλο καθοδηγούνται και χειραγωγούνται σαν μαριονέτες από το αντρικό στοιχείο. Υπάρχει ο εξουσιαστής άντρας ο οποίος προστατεύει τον άντρα, το υποτιθέμενο θύμα, ενώ μέσα στον κύκλο το παιχνίδι παίζεται ανάμεσα σε δύο γυναίκες, την ανακρίτρια και την κατηγορουμένη, αυτήν που προκάλεσε όλο το κακό. Σ’ αυτή την παράσταση έχει ενδιαφέρον ότι πάμε και απ’ την πλευρά του εξουσιαστή γιατί υπάρχει η άποψη που λέει το εξής: «για να ήσουνα εσύ στην εξουσία να δούμε τι θα έκανες;» Για παράδειγμα η ανακρίτρια που αποκτά την εξουσία απέναντι σ’ έναν άλλον άνθρωπο… πως διαχειρίζεται την κατάσταση, πως μπορεί να της γυρίσει μπούμερανγκ και ίσως να θέλει να το πετάξει από πάνω της.
Ηλιάνα: Πως η ίδια η εξουσία μπορεί ν’ αλλοτριώσει έναν άνθρωπο και που μπορεί να τον φτάσει.
Επιλέγετε όμως τον δρόμο της κάθαρσης.
Ηλιάνα: Την κάθαρση με την έννοια της συνείδησης και όχι του καλού τέλους.
Κάλλι: Η ανακρίτρια την καταδικάζει τελικά. Αυτή νομίζω ότι είναι και η αρρώστια της εποχής μας.
Ηλιάνα: Παρόλη τη συνείδηση δεν μπορούμε να κάνουμε την υπέρβαση, ο φόβος είναι τέτοιου μεγέθους που παρότι μπορεί να είμαστε συνειδητοί δεν μπορούμε να υπερβούμε τους εαυτούς μας και τους φόβους μας. Φροϋδικά, είμαστε μία κοινωνία που κινείται βάσει Υπερεγώ ακόμα.
Πώς διαλέξατε το συγκεκριμένο τίτλο για το έργο; Απ’ όσο γνωρίζω το Kiska δεν είναι ένα συνηθισμένο ρωσικό όνομα.
Μαρία: Ψάχνοντας στο ιντερνέτ για ρωσικά γυναικεία ονόματα βρήκα το όνομα Kiska και είπα πω πω είναι πολύ ωραίο. Στην πρόβα λοιπόν της επόμενης μέρας το πρότεινα. Όχι σαν τίτλο του έργου αλλά σαν όνομα της ηρωίδας μου. Στη συνέχεια ωστόσο, μία Ρωσίδα η οποία ζει χρόνια στην Ελλάδα και με βοήθησε ν’ αφουγκραστώ πως είναι να έχεις γεννηθεί και να έχεις μεγαλώσει σε μία χώρα όπως η Ρωσία, μας είπε ότι το Kiska δεν είναι όνομα αλλά σημαίνει γατάκι. Αν εξαιρέσεις τον πρώτο πανικό της στιγμής, ο τρόπος τελικά που το χρησιμοποιούμε νομίζω πως ταιριάζει πάρα πολύ στο έργο. Έτσι το όνομα Kiska κρατήθηκε ως τίτλος.
Δημιουργικά πώς δουλεύετε;
Κάλλι: Έχουμε κατανείμει ρόλους χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν έχουμε λόγο στη δουλειά του άλλου. Η συγγραφή του κειμένου δουλεύεται με δύο τρόπους. Σε ότι αφορά το διαλογικό μέρος, η Ηλιάνα μας δίνει συνθήκες και επί τόπου τις εκτελούμε. Ηχογραφούμε τους εαυτούς μας, απομαγνητοφωνούμε το υλικό και μετά κάνουμε το ξεκαθάρισμα. Σε επίπεδο μονολόγων, η Ηλιάνα μας ζητάει να γράψουμε κάτι συγκεκριμένο. Στη συνέχεια δουλεύουμε το κείμενο συλλογικά, επί σκηνής, το κείμενο καθαρίζεται, κόβεται. Θα ήθελα να πω ότι ως προς τον τρόπο γραφής, έχουμε επηρεαστεί από τα έργα Μολλόυ του Σάμιουελ Μπέκετ και Αντιγόνη του Ζαν Ανούιγ.
Μαρία: Το δυσκολότερο ήταν να καταλήξουμε στη δομή του έργου. Όταν αυτός ο στόχος επιτεύχθηκε, τα πράγματα ήταν πολύ πιο ξεκάθαρα. Ξεκίνησε το δημιουργικό κομμάτι της συγγραφής που όπως είπε και η Κάλλι γινόταν μέσα από αυτοσχεδιασμούς και ζητούμενα που μας έδινε η Ηλιάνα. Πολλές φορές από κάτι που μπορεί να μας προξενούσε το ενδιαφέρον την ώρα της πρόβας και θέλαμε να γράψουμε κάτι γι’ αυτό γιατί κάπου μπορεί να οδηγούσε. Η ύπαρξη ρόλων βοηθάει στο να δημιουργήσεις. Μπορείς να πάρεις απ’ αυτό που σου δίνει ο συμπαίκτης σου, ο σκηνοθέτης, ο κινησιολόγος. Να πάρεις και να μπορέσεις να δώσεις.
Εφόσον σας απασχολεί το ζήτημα της εξουσίας, προσπαθείτε και μέσα στην ομάδα να κάνετε μία υπέρβαση σε σχέση με τους ρόλους εξουσίας;
Ηλιάνα: Νομίζω το έχουμε πετύχει. Είναι η πρώτη φορά που το ζω αυτό σε μια συνεργασία σε τόσο καθαρή μορφή, να μην υπάρχει η αίσθηση του εξουσιαστή και του εξουσιαζόμενου. Παίζει πάρα πολύ σημαντικό ρόλο ότι είμαστε όλες μαζί στην παραγωγή της δουλειάς. Δεν έχουμε έναν εργοδότη που μας πιέζει προς κάποια κατεύθυνση αλλά είμαστε επί ίσοις όροις σε επίπεδο ευθυνών.
Αυτοί οι ίσοι όροι ισχύουν και για το εσωτερικό της ομάδας σας όμως;
Ηλιάνα: Πιστεύω ότι ο βασικός παράγοντας που κάνει τα πράγματα να κρατιούνται σ’ ένα πολύ καλό επίπεδο από πλευράς έλλειψης εξουσιομανίας είναι ότι κανένας από την ομάδα δεν έχει προσωπική φιλοδοξία να πετύχει κάτι προσωπικό μέσα απ’ αυτήν την δουλειά. Αυτό που μας ενδιαφέρει πιο πολύ είναι να βγει η παράσταση και το θέμα που έχουμε επιλέξει αυτούσια και σωστά δοσμένο.
Μαρία: Η συνθήκη ότι λειτουργούμε επί ίσοις όροις, έχουμε τις ίδιες υποχρεώσεις και τις ίδιες ευθύνες, δημιουργεί μία ασφάλεια. Αυτή η ασφάλεια οδηγεί στη δημιουργία και η δημιουργία οδηγεί στο έργο. Δίνουμε όλοι μία ευκαιρία στον εαυτό μας να δουλέψει σε μία συνθήκη ελευθερίας, μη φόβου, μη ντροπής, να ξεγυμνωθούμε χωρίς κανέναν δισταγμό, πράγμα το οποίο στις δουλειές δεν γίνεται εύκολα, συνήθως δεν έχεις και το χρόνο. Μας δίνετε ο χρόνος να βγάλουμε αυτό που έχουμε από μέσα μας, δεν γίνεται πιεστικά.
Άρα λειτουργείτε και κάπως ψυχοθεραπευτικά;
Όλες μαζί: Όχι. Λειτουργεί καθησυχαστικά.
Πως είναι να δουλεύεις εξωσυστημικά και σε τόσο αντίξοες συνθήκες; Αντίξοες όχι μόνο λόγω της οικονομικής κρίσης αλλά και γενικότερα όταν δουλεύεις σ’ έναν χώρο όπως το θέατρο που βρίσκεται κατά κάποιον τρόπο σε μία διαρκή κρίση, ειδικά όταν οι συντελεστές επιδιώκουν να λειτουργήσουν εξωσυστημικά. Πως το βιώνετε και πως ξεπερνάτε τα εμπόδια;
Ηλιάνα: Μερικές φορές νιώθω ότι είμαστε καμικάζι. Αλλά επειδή έχω πολύ εμπιστοσύνη στις προθέσεις μας, στον τρόπο δουλειάς μας και στο έργο που πάμε να κάνουμε και να προτείνουμε στο κοινό, καθησυχάζουν αυτοί οι φόβοι μου.
Κάλλι: Εγώ δεν την πολυπαλεύω να πω την αλήθεια (γέλια απ’ όλες). Να πω αλήθεια ή να πω αυτό που θα θέλαμε ν’ ακούσουμε ότι είναι γαμάτα και τέλεια. Θα ήθελα να είναι λίγο πιο εύκολα τα πράγματα μερικές φορές. Το επάγγελμα του ηθοποιού έχει καταλήξει να είναι το χόμπι των πλουσίων, σε γενικές γραμμές βέβαια γιατί πάντα υπάρχουν και εξαιρέσεις. Όταν λοιπόν δεν έχεις την οικονομική ευκολία ή κάποιες γνωριμίες ή δεν είσαι υπερταλαντούχος… δυσκολεύεσαι λίγο πρακτικά, αυτό με ζορίζει πιο πολύ, η σωματική κούραση, τίποτα άλλο.
Μαρία: Αυτό είναι ένα ερώτημα που πονάει. Νομίζω ότι σε ψυχολογικό επίπεδο λειτουργεί με απίστευτα σκαμπανεβάσματα. Προσωπικά κάνω δύο δουλειές για να βιοποριστώ και για να μπορέσω να κάνω θέατρο. Και θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό, γιατί δεν είμαι από τους ηθοποιούς που δεν έχουν κάνει θέατρο ή δεν έχουν ζήσει απ’ αυτό. Τη δεδομένη ωστόσο στιγμή κάνω θέατρο για το οποίο ουσιαστικά πληρώνω. Δεν θα το πω θλιβερό αυτό. Για μένα το θέατρο είναι ένα όνειρο, ένας χώρος που με ηρεμεί και με ξεκουράζει, που μπορώ και εκφράζομαι. Χαίρομαι λοιπόν πάρα πολύ που μπορώ και το ‘επιβάλλω’ στον εαυτό μου. Το διεκδικώ όπως μπορώ και όσο περισσότερο μπορώ. Αν δεν έκανα θέατρο δεν θα την πάλευα γιατί τις δύο δουλειές θα έπρεπε να τις κάνω για να βιοποριστώ, ενώ τώρα μπορώ και την παλεύω.
Θα σας ξαναδούμε μαζί, θα συνεχίσετε ως ομάδα; θα συνεχίσετε στην ίδια κατεύθυνση;
Ηλιάνα:H πρόθεση φυσικά και δεν είναι να πάψει η συνεργασία μετά από την “Kiska” από την πλευρά μου τουλάχιστον, έτσι αισθάνομαι. Ποιο θα είναι το επόμενο κίνητρο για να δουλέψουμε πάλι μαζί και να έχουμε την ίδια όρεξη και την ίδια αντοχή να το ξαναεπιχειρήσουμε, νομίζω είναι άγνωστο. Υπάρχουν πολλές σκέψεις.
Κάλλι: Πιστεύω ότι είμαστε κάτι σαν τις επικίνδυνες αποστολές. Μετά το πέρας της αποστολής αυτοκαταστρεφόσουνα σε 5”, εντούτοις είχε και άλλα επεισόδια και σε κάθε επεισόδιο υπήρχε νέα αποστολή. Συναντηθήκαμε γι’ αυτό το λόγο.
Μαρία: Και εγώ θέλω να πιστεύω ότι θα παρουσιάσουμε και άλλη δουλειά μαζί. Όντως έχουν πέσει παρά πολλές ιδέες στο τραπέζι. Τη δεδομένη ωστόσο στιγμή, επειδή είμαστε βουτηγμένες σ’ αυτό που κάνουμε, προσπαθούμε να ελαφρύνουμε την ατμόσφαιρα λέγοντας ότι θα κάνουμε μόνο κωμωδία. Ούτε καν να γράψουμε, έτοιμο έργο και κωμωδία. Δουλεύουμε την Kiska από τον Ιούλιο (2014) και είμαστε στο Φεβρουάριο (2015) οπότε καταλαβαίνεις ότι έχουμε δώσει πολύ κόπο και πόνο για να βγει.
Συντελεστές
Κείμενο: ομάδα ChameleoN
Σκηνοθεσία: Ηλιάνα Μαυρομάτη
Κινησιολογία: Φαίδρα Σούτου
Φωτισμοί: Παναγιώτης Μανούσης
Video art: Κώστας Αρβανίτης
Sound design: Νίκος Παλαμάρης
Σχεδιασμός αφίσας- Φωτογραφίες: Κώστας Μουντζουρέας
Παίζουν:
Μαρία Γίτσα
Κάλλι Μαυρομάτη
Στα βίντεο εμφανίζονται: Γιάννης Στάνκογλου, Ιώαννα Τζώρα, Γιώργος Καλόξυλος, Φάνης Ρεγκούκος
Πληροφορίες εκδήλωσης
Θέατρο Beton 7, Πύδνας 7 Βοτανικός
Κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21:00
Περιορισμένος αριθμός παραστάσεων
Τηλέφωνο κρατήσεων: 210 7512625
Πρεμιέρα – Δευτέρα 2 Μαρτίου 2015
