της Ιουλίας Λειβαδίτη
Σύμφωνα με τον Γερούν Νταϊσελμπλουμ οι “Νότιοι Ευρωπαίοι σπατάλησαν τα χρήματά τους σε γυναίκες και ποτά”.
Αναρωτιέται κανείς, εκτός από τον εμφανέστατο διχαστικό και οριενταλιστικό* χαρακτήρα της δήλωσης και πέρα από το ερώτημα αν οι Νότιοι Ευρωπαίοι σπατάλησαν και πού τα λεφτά τους, πού είναι οι Νότιες Ευρωπαίες σε αυτή την φράση;
Προφανώς, “τρώγανε” τα λεφτά των Νοτιοευρωπαίων; Νομίζω η δήλωση του Νταϊσελμπλουμ, ενός Ολλανδού (δηλαδή πολίτη μιας χώρας από αυτές που είναι κάτι σαν το Ελ Ντοράδο του φεμινισμού, υποτίθεται) δείχνει με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο πως οι γυναίκες, ακόμα και στις πιο προηγμένες κοινωνίες, στο μυαλό των περισσοτέρων εξαιρούνται από τον ρόλο του πολίτη.
Όταν λέμε Ευρωπαίοι, εννοείται ότι μιλάμε για άντρες. Οι οποίοι ξόδεψαν τα λεφτά ΤΟΥΣ (γιατί τα λεφτά φυσικά είναι των αντρών) στα εξής δύο αντικείμενα: αντικείμενο ένα, γυναίκες, αντικείμενο δύο, ποτό.
Οι γυναίκες, σύμφωνα με τον Νταϊσελμπλουμ, δεν συμμετέχουν στο πολιτικο-οικονομικό γίγνεσθαι παρά μόνο ως αντικείμενα κατανάλωσης, και επιζήμια κιόλας (αφού να ξοδεύεις λεφτά σε αυτές είναι “σπατάλη” αντίστοιχη του να ξοδεύεις λεφτά σε ποτό). Πέρα από την άρνηση του ρόλου των γυναικών, αν όχι ως πολιτών, έστω και ως καταναλωτών (αυτές δηλαδή πού σπατάλησαν τα λεφτά που απέσπασαν από τους άντρες;; να υποθέσω σε ρούχα και κοσμήματα και στα κομμωτήρια; ή ότι οι Νοτιοευρωπαίες είναι πλούσιες;;) αναπαράγεται και η ιδέα ότι οι γυναίκες πουλάνε μαζικά σεξ και οι άντρες αγοράζουν. Το ότι είσαι αναγκασμένος να πληρώσεις για το σεξ με τις γυναίκες είναι από τα πιο άσχημα στερεότυπα που υπάρχουν αλλά ας μην ξεχνάμε ότι είναι και ιδιαίτερα διαδεδομένο στη χώρα μας. Αυτό φάνηκε και από τις αντιδράσεις στα σόσιαλ που κυμαίνονταν βασικά στο κόνσεπτ “Φαίνεται ο Νταϊσελμπλουμ έχει καιρό να γαμήσει”.
Το σκεπτικό ότι οι γυναίκες βασικά ανταλλάσσουν το σεξ με χρήματα θα ήταν σχεδόν αστείο με τον αναχρονισμό του, σαν κάτι από ένα ρεμπέτικο του 1920, αν δεν ήταν τόσο βλαπτικές οι προεκτάσεις που έχει στην καθημερινότητα των γυναικών. Από το slut-shaming, στην ιδέα ότι χρωστάς σεξ αν κάποιος σε κεράσει, στην ιδέα ότι εσύ δεν έχεις επιθυμίες αλλά είσαι μόνο αντικείμενο επιθυμιών, στην καταναγκαστική πορνεία και το τράφικινγκ, στην συνολική αντίληψη ότι το σεξ είναι ένα όπλο που ως γυναίκα, (παρα)κρατείς.
Άσχετα αν μας ενοχλεί που το λέει για εμάς, στην Ελλάδα του σήμερα υπάρχει πλήρης αποδοχή των άλλων τριών προϋποθέσεων της πρότασης του Νταϊσελμπλουμ, ότι δηλαδή όταν λέμε Ευρωπαίοι πολίτες εννοούμε τους άντρες, ότι οι γυναίκες είναι αντικείμενα προς κατανάλωση και ότι το σεξ είναι κάτι που θέλουν οι άντρες και οι γυναίκες το προσφέρουν μόνο ως αντάλλαγμα σε κάτι άλλο.
*Πιστεύω ότι είναι λίγο προβληματικό να χρησιμοποιούμε τον όρο “οριενταλισμός” -που αναφέρεται συγκεκριμένα στον τρόπο που αντιμετωπίζει η “Δύση” την “Ανατολή”- για τον τρόπο που αντιμετωπίζει η Βόρεια την Νότια Ευρώπη. Είναι πολύ διαφορετικές όλες οι παράμετροι. Στην περίπτωση της Ελλάδας θα ήταν πιο σωστό το “νεοαποικιοκρατικος” λόγος, μιας και υπήρξε ουσιαστικά αποικία / προτεκτοράτο των Ευρωπαίων για πολλά χρόνια. Επειδή όμως ο Νταϊσελμπλουμ μιλούσε για όλη την Νότια Ευρώπη, και για την Ισπανία και την Ιταλία δεν θα μπορούσαμε να πούμε ότι υπήρξαν ποτέ ευρωπαϊκές αποικίες (το αντίθετο μάλιστα), και μέχρι να έχει εφευρεθεί ακόμα ο κατάλληλος όρος χρησιμοποιώ τη λέξη οριενταλισμός, με επιφυλάξεις.
